Is het Vlaams onderwijs echt zo slecht?

Het onderwijs staat weer in het midden van de spotlights en zoals vaak, vooral in slecht daglicht. De democratisering van het hoger onderwijs is slecht, de kennisoverdracht in het secundair onderwijs is pover en er is een vlucht van leerkrachten in Antwerpen. Dit is maar een kleine greep van meerdere problemen in het onderwijs. Is het echt gloom & doom of overdrijft men?

Puberbrein

Ik zal starten met de falende kennisoverdracht in het secundair. Als recent ervaringsdeskundige deel ik de analyse van Alice in Charlie magazine niet. Er is één simpel feit dat elke ouder weet: pubers haten school. Pubers zijn ook rebels en tegendraads, voor alles stellen ze de waarom-vraag. Daarom als antwoord is onvoldoende en dat botst. Pubers leven ook in het hier en nu, en hun brein kan niet op de lange termijn denken. Ik geloof dat de analyse van Alice door haar onderontwikkeld brein is gecorrumpeerd.

De waarheid is, er zijn veel dingen die men op het secundair leert en niet weet waarvan het nut is. Of toch tenminste, in de nabije toekomst. Hoe vaak rakelt men niet onverwachts kennis op vanuit het middelbaar? Ik had dit onlangs over de structuur van het recht omdat ik dat met Nederlands ooit al had geleerd. Na al die jaren weet ik dat nog steeds!

Vaak hangt de effectiviteit van kennisoverdracht af van het individu zelf. Een factcheck in Knack toont aan dat genen voor 40-50% verantwoordelijk is voor de graad van schoolmotivatie. De resterende 50-60%  is door de omgeving. Een leerkracht kan dus zo goed zijn, leerlingen moeten ook open staan en de attitude hebben om kennis op te nemen. Attitudes zijn genetisch bepaald, maar de rol van de opvoeding mag ook niet miskend worden.

Dus alles in de schoenen schuiven van de leerkracht schuiven is misschien makkelijk maar niet correct. Mocht het Vlaams systeem echt zo slecht zijn, dan hadden we nooit zo hoog in de PISA-scores staan. Men mag eens de ouders aanpakken en wijzen op hun verantwoordelijkheid, of de puber op zijn ingesteldheid.

Nut of vorming?

Er is ook spraken van economisering, het doorgedreven efficiëntie-denken in het onderwijs. Vooral datgene wat nutteloos is (lees: is geen onderdeel van je job en dus economisch niet interessant) wordt aangevallen. Dat er natuurlijk nutteloze dingen zijn staat buiten kijf. Eveneens zijn er dingen die men gewoon moet weten om een goede burger te zijn. Onderwijs dient als algemene vormer.

Onlangs was er discussie over de rol van Latijn in het secundair. Lieven Scheire, de bekende TV-wetenschapper, deed de bal aan het rollen. De discussie ontaarde in een reeks pro en contra opinies die hij bundelde in een blog. De nutsdenkers zouden liever programmeren, de vormers ervaren dit als een aanslag op het cultureel erfgoed. De winnaar is nog steeds niet bekend.

Iets gelijkaardig, maar nu filosofie, welk plaats heeft deze in het onderwijs? Ik heb deze besproken in een andere blog. Zoals ik toen stelde, is het vitten op de economisering van het onderwijs een nevenzaak. Het is eerder de balans vinden tussen vorming en nut, tussen het collectief en de individu.

Democratisering of nivellering?

Het is een hardnekkig iets, die democratisering van het onderwijs. Het duikt sporadisch op, om daarna weer over te gaan tot de volgende eruptie.

Deze keer was Rik Torfs de oorzaak, hij durfde een moedige stelling te poneren: de universiteit is niet voor iedereen. Elisabeth Meuleman ontstak als een wesp gestoken in een groene furie. Na zoveel verbale schoten heeft zij haar doel volledig gemist, ze antwoordde totaal naast de kwestie.

Torfs stelt de grenzeloze toegang in vraag, kan men zomaar vanuit elke richting aan een opleiding beginnen? Er ligt een grond van waarheid in deze vraag, de kans op slagen vanuit de "foute" vooropleiding is enorm klein.

Dit is natuurlijk niet uniform voor elke opleiding, het hangt af van de mate waarop deze voortbouwt op voorgaande kennis. Voor de meeste opleidingen in de exacte wetenschappen is het onbegonnen werk om vanuit een niet exact-wetenschappelijke vooropleiding te beginnen. De achterstand is simpelweg te groot en de concepten veel te ingewikkeld.

Geldt dit ook voor gedragswetenschappen en geesteswetenschappen? Ik denk van niet, toch voor sommigen. Dit moet opleiding per opleiding bekeken worden.

De reactie van Meuleman op deze logica was toonaangevend voor het taboe dat op de democratisering ligt. Nochtans is het best voor de student(e) dat deze geen illusie koestert op wat deze wel of niet kan studeren aan de unief volgens zijn/haar vooropleiding. Natuurlijk moet er een oplossing zijn, een 7de jaar of een schakeljaar om de achterstand in te halen.

Het is wel degelijk de schuld van het onderwijs dat slecht vooropgeleide studenten aan studies beginnen die ver boven hun kunnen liggen. De universiteit zou de student tegen zijn eigen ambitie moeten beschermen. Het zijn een linkse minderheid die graag studenten zien spartelen en falen die zoiets logisch tegenhouden.

Multikul

En dan nu een totale taboe, de vlucht van leerkrachten uit Antwerpen. Een master aan UAntwerpen toont een massale uitstroom van beginnende leerkrachten aan. De reden? De multikul (eufemistisch genaamd "het rugzakje") en de fileproblematiek.

Dit heeft allemaal te maken met het falend integratiebeleid. Terecht stelt Prof. Laes in Knack dat de gebrekkige kennis van het Nederlands de boosdoener is. Je kan niet verwachten van leerlingen dat ze kunnen leren als ze de leerstof niet begrijpen. Frustratie uit zich in onhandelbaar gedrag, gevoed door de machocultuur van sommige minderheden, andere ethisch-godsdienstige opvattingen, sociaal-economische malaise en gebrekkige opvoeding door afwezige ouders.

Uit mijn eigen schooltijd zag ik zulke mannen de revue passeren, meestal waren het drugsdealers of agressievelingen die van 10 scholen waren geschopt. Wat kan de leerkracht daar nog aan doen?

Conclusie

Ons Vlaams onderwijs is niet slecht noch de oorzaak van alle leed, het is de mentaliteit van de leerlingen en studenten die het probleem is. Er zijn personen die zo progressief zijn, dat ze datgene dat werkt wilt afschaffen. Het moet altijd diverser, multicultureler, opener, democratischer zijn. De Vlaamse leerkrachten zijn de hervormingen meer dan beu.

Reacties