De VRT heeft het weer gedaan, heel Vlaanderen op zijn kop gezet met een reportage van Koppen. Deze ging over het racisme in de maatschappij. Het is een remake van een experiment door Jane Elliott in 1968. Men verdeelt hierbij de klas in twee groepen: blauwogen en bruinogen. Voor één dag wordt een groep publiekelijk vernederd en mentaal gekraakt. Dan worden de rollen omgedraaid. Welke les hebben ze geleerd? Racisme is vreselijk. Ik stel wel serieuze vragen bij de methodologie, de ethiek en de ideologie van dit experiment.
Methodologie
Het experiment van Jane Elliott staat of valt met de medewerking van de "vrijwilligers". In werkelijkheid is haar experiment ooit al eens faliekant misgegaan. Het is gebaseerd op dwang, dwang zoals in een leraar-kind relatie. Kinderen zijn makkelijk manipuleerbaar, de leraar is een gezagsfiguur. Bij volwassenen met een vrije wil is het moeilijker en ze ging daardoor af voor tv. Kan je een experiment dan nog een succes noemen?
Een ander probleem stelt zich op de tweede dag. De kinderen zijn wreder dan de voorgaande. Logisch, ze hebben een rotdag gehad en nemen wraak. Heeft dit nog te maken met een rollenspel? Ook is het onzeker wat gespeeld is en wat niet. Jane Elliott geloofde oprecht dat alle kinderen meenden wat ze zeiden. Ik ben geen psycholoog, zij is geen psycholoog, dus hoe kan ze in godsnaam oordelen wat echt was en wat niet?
De reportage poneerde een aantal stellingen, of zeg maar dogma's. Daniël Walraeve lijstte ze op in Doorbraak. Door anekdotes creëerde men een sfeer van ongelofelijke racisme in Vlaanderen. Deze probleemstelling is de basis van het experiment. Maar is dit wel zo? Is racisme zo overweldigend in onze maatschappij? Zonder te minimaliseren, maar men gebruikte een klas in een grootstad als Antwerpen. Had men een klas in een polderdorpje in West-Vlaanderen genomen, dan was er een grote kans dat de kinderen nog nooit met racisme te maken hebben gekregen. Antwerpen is niet representatief voor Vlaanderen.
De reportage is ook geforceerd, de leraar zelf stelde dat hij moeite had om die dingen te zeggen. Natuurlijk, racisme op dat niveau bestaat amper in Vlaanderen! Wie zou niet moeite hebben? Men heeft al een schuldgevoel gecreëerd rond racisme. De Vlaming is als een hond van Pavlov geconditioneerd om niet racistisch te zijn. Het blijft een minderheid die deze gedachten koesteren. Het voorbeeld van discriminatie is totaal onrealistisch.
Misschien de zwaarste kritiek is dat dit experiment eigenlijk geen racisme bewijst. Men creëert simpelweg een wij-zij gevoel. Men kan dit op basis van alles: nationaliteit, leeftijd, zelfs een kleur van een T-shirt. Dit experiment misbruikt het natuurlijk instinct van categoriseren (zie deze 15 min college van sociaal psycholoog prof. dr. Daniël Wigboldus voor meer informatie) en plaatst daarin gevoelens van haat. Daarmee "bewijst" men de aanwezigheid van racisme in onze maatschappij. Quod non. Het heeft iets Hitleriaans...
Wie de andere colleges van prof. Wigboldus ziet, krijgt een genuanceerd beeld van discrimineren. Het koesteren van vooroordelen is onvermijdelijk. Het is eerder een kwestie van hoe we ermee omgaan. Met geweld kinderen afleren om vooroordelen te koesteren is contraproductief.
Voordat u zegt dat ik dit verzin: ook academici maken dit experiment met de grond gelijk. Het is niet wetenschappelijk bewezen zeggen twee sociaal psychologen in Knack. Geen racisme maar wel manipulatie zeggen anderen in De Morgen.
Ethiek
Mijn grootste verontwaardiging van deze reportage is de ethiek, of beter gezegd, de afwezigheid van enig ethiek. Ook de twee sociaal-psychologen in Knack stellen de ethiek in vraag. Moraalfilosoof Patrick Loobuyck vond het dan weer wel pedagogisch verantwoord. Ik zal aantonen dat hij fout zit.
Ik zal eerst het juridische bespreken. Koppen heeft met deze reportage het kinderrechtenverdrag geschonden. Ik citeer artikel 19.1:
Het is toch maar voor een experiment, gaat u misschien zeggen. Het catch-all artikel 36 maakt komaf met deze redenatie:
De sociaal psychologen in Knack vrezen dat de kinderen gebrandmerkt voor hun leven zijn. Het is niet leuk om op openbare tv het slechtste in jezelf naar boven zien komen. Onnodig culpabiliserend.
Kaakslagallochtoon-van-beroep Youssef Kobo kon het niet laten om te reageren op Twitter op de reacties van de Vlamingen. Zijn redenatie in een notendop: nu voelen blanke kinderen eens om gediscrimineerd te worden. Wablief meneer Kobo? In een beschaafde samenleving als in Vlaanderen zijn we de middeleeuwse oog-om-oog-tand-om-tand redenatie gepasseerd. Ik lees hier een verbitterde, rancuneuze man en ik heb oprecht medelijden met Youssef Kobo dat hij dit toewenst aan onschuldige kinderen. Ik hoop dat hij hulp zoekt.
Nochtans heeft Kobo gelijk. Dit experiment is niets meer dan een ervaringsgebaseerde correctie van gedrag. Door letterlijk de kinderen te laten voelen wat racisme is hoopt men dit gedrag af te leren. Dan vraag ik mij af, heiligt het doel alle middelen? Moeten we Vlaamse kinderen leren solidair zijn met Afrika door ze een week te laten verhongeren? Nee toch! In een beschaafd land verschaffen we informatie en contactmomenten om kinderen zich in gedachten in de plaats van de gediscrimineerde te stellen. We hebben van de apen de mogelijkheid gekregen om in de plek van anderen te plaatsen, laten we dit evolutionair vernuft dan ook gebruiken!
Over het laten verhongeren van kinderen; toen ik deze straffe boutade maakte op Twitter, reageerde men gepikeerd. Het was een kromme vergelijking. Er was toch fysiek niets gebeurd? De impact van geestelijk geweld wordt hier serieus onderschat. Het experiment gaat uit van een shocktherapie, een trauma. Bij sommige kinderen is het dieper ingehakt dan gedacht. Presentator Tim Verheyden drukte op het hart dat de kinderen geen trauma's aan gaan overhouden. Dit is gevolgd door de "geruststelling" dat er zorgleerkrachten aanwezig waren around-the-clock en dat er nu zelfs gesprekken aan de gang zijn om alles te plaatsen. Ik vreesde dit al, sommige kinderen ervoeren dit niet meer als een spelletje maar realiteit. Dat kind gaat dit nooit meer vergeten, het is een litteken voor het leven. Zijn de antiracisten nu blij?
Ideologie
De Koppen-reportage is een klassevoorbeeld van hoever de linkse ideologie is doorgeslagen. Deze reportage was niet meer en niet minder dan een propagandafilmpje. Halve leugens en hele onwaarheden passeerden de revue.
Wat mij schokte zijn de middelen die men gebruikte. Racisme is enorm erg en moet uit onze samenleving verbannen worden, maar moet dit ten koste van kinderen? Heeft links totaal geen gewetenbesef? De brutaliteit hoe men op de kinderen inhakte doet mij denken aan het kneden van de Sovjetmens door Stalin. Racisme rechtvaardigt geen gewelddadige heropvoeding door middel van trauma's en dwang.
Ik heb nog nooit zo'n praktijkvoorbeeld gezien van het ideaal "constructivisme", zijnde alles is een sociale constructie dat veranderd kan worden. Wouter Van Bellingen geeft dit nog eens expliciet aan: "Als discriminatie op één dag aangewakkerd kan worden, dan kan het ook op één dag worden afgeleerd.". Gedrag, zeker zoiets diep ingebakken als racisme, kan niet op één dag worden afgeleerd noch is een simpel sociaal construct. Zoiets diep-biologisch wordt stapsgewijs veranderd, en zeker niet door schoktherapie. Racistisch gedrag kan niet door pijn maar door inzicht en normbesef gecontroleerd worden. Echt uitgebannen zal het nooit worden.
Bij links hoopt men dat deze praktijk gemeengoed wordt. Ik hoop van niet. Niet alleen zou het illegaal zijn, het zou ook de meest extreme vorm van etaitisme/paternalisme zijn die een westerse democratie ooit heeft voorgebracht. Het blijft wishful thinking, maar dit geeft een nare nasmaak. Hoe dictatorialer kan men nog worden?
Zulke gestoorde reportages kunnen alleen uit racisme-geobsedeerde geesten ontspringen. Het is ronduit ziekelijk, crimineel ziekelijk.
Conclusie
De Koppen-reportage is moreel verwerpelijk, de makers hebben een duidelijke grens overschreden. Dit is een aanfluiting van de journalistieke deontologie. Het is wetenschappelijk onverantwoord en onnodig kwetsend. Wie dat ook zo durft te zeggen wordt door racismeslachtoffers als Yousef Kobo het zwijgen opgelegd met drogredenen. Dit is een beschaafd land onwaardig.
Het ergste van al is de ware heksenjacht die op de Vlaming wordt ontketend. Weeral wordt de Vlaming geschoffeerd als superracist en holbewoner. Wie is hier eigenlijk het echte slachtoffer? In de eerste plaats de kinderen, die een onmenselijke behandeling kregen. In de tweede plaatst de gedisrimineerde, want zulke reportages werken averechts. In de derde plaats de leraar, en dan bedoel ik niet de collaborerende leraren, maar meester en juf Modaal. Of zoals ik in een tweet las: "Een gemonteerde film met acterende kinderen kan op één avond veel kapotmaken van wat onze leerkrachten in het echt reeds bereikten."
Methodologie
Het experiment van Jane Elliott staat of valt met de medewerking van de "vrijwilligers". In werkelijkheid is haar experiment ooit al eens faliekant misgegaan. Het is gebaseerd op dwang, dwang zoals in een leraar-kind relatie. Kinderen zijn makkelijk manipuleerbaar, de leraar is een gezagsfiguur. Bij volwassenen met een vrije wil is het moeilijker en ze ging daardoor af voor tv. Kan je een experiment dan nog een succes noemen?
Een ander probleem stelt zich op de tweede dag. De kinderen zijn wreder dan de voorgaande. Logisch, ze hebben een rotdag gehad en nemen wraak. Heeft dit nog te maken met een rollenspel? Ook is het onzeker wat gespeeld is en wat niet. Jane Elliott geloofde oprecht dat alle kinderen meenden wat ze zeiden. Ik ben geen psycholoog, zij is geen psycholoog, dus hoe kan ze in godsnaam oordelen wat echt was en wat niet?
De reportage poneerde een aantal stellingen, of zeg maar dogma's. Daniël Walraeve lijstte ze op in Doorbraak. Door anekdotes creëerde men een sfeer van ongelofelijke racisme in Vlaanderen. Deze probleemstelling is de basis van het experiment. Maar is dit wel zo? Is racisme zo overweldigend in onze maatschappij? Zonder te minimaliseren, maar men gebruikte een klas in een grootstad als Antwerpen. Had men een klas in een polderdorpje in West-Vlaanderen genomen, dan was er een grote kans dat de kinderen nog nooit met racisme te maken hebben gekregen. Antwerpen is niet representatief voor Vlaanderen.
De reportage is ook geforceerd, de leraar zelf stelde dat hij moeite had om die dingen te zeggen. Natuurlijk, racisme op dat niveau bestaat amper in Vlaanderen! Wie zou niet moeite hebben? Men heeft al een schuldgevoel gecreëerd rond racisme. De Vlaming is als een hond van Pavlov geconditioneerd om niet racistisch te zijn. Het blijft een minderheid die deze gedachten koesteren. Het voorbeeld van discriminatie is totaal onrealistisch.
Misschien de zwaarste kritiek is dat dit experiment eigenlijk geen racisme bewijst. Men creëert simpelweg een wij-zij gevoel. Men kan dit op basis van alles: nationaliteit, leeftijd, zelfs een kleur van een T-shirt. Dit experiment misbruikt het natuurlijk instinct van categoriseren (zie deze 15 min college van sociaal psycholoog prof. dr. Daniël Wigboldus voor meer informatie) en plaatst daarin gevoelens van haat. Daarmee "bewijst" men de aanwezigheid van racisme in onze maatschappij. Quod non. Het heeft iets Hitleriaans...
Wie de andere colleges van prof. Wigboldus ziet, krijgt een genuanceerd beeld van discrimineren. Het koesteren van vooroordelen is onvermijdelijk. Het is eerder een kwestie van hoe we ermee omgaan. Met geweld kinderen afleren om vooroordelen te koesteren is contraproductief.
Voordat u zegt dat ik dit verzin: ook academici maken dit experiment met de grond gelijk. Het is niet wetenschappelijk bewezen zeggen twee sociaal psychologen in Knack. Geen racisme maar wel manipulatie zeggen anderen in De Morgen.
Ethiek
Mijn grootste verontwaardiging van deze reportage is de ethiek, of beter gezegd, de afwezigheid van enig ethiek. Ook de twee sociaal-psychologen in Knack stellen de ethiek in vraag. Moraalfilosoof Patrick Loobuyck vond het dan weer wel pedagogisch verantwoord. Ik zal aantonen dat hij fout zit.
Ik zal eerst het juridische bespreken. Koppen heeft met deze reportage het kinderrechtenverdrag geschonden. Ik citeer artikel 19.1:
"De Staten die partij zijn, nemen alle passende wettelijke en bestuurlijke maatregelen en maatregelen op sociaal en opvoedkundig gebied om het kind te beschermen tegen alle vormen van lichamelijk of geestelijk geweld, letsel of misbruik, lichamelijke of geestelijke verwaarlozing of nalatige behandeling, mishandeling of exploitatie, met inbegrip van seksueel misbruik, zolang het kind onder de hoede is van de ouder(s), wettige voogd(en) of iemand anders die de zorg voor het kind heeft."Een kind uitkafferen tot huilens toe classificeer ik als geestelijk geweld en kindermishandeling. De ouders, de leerkracht en de makers van de reportage hebben bewust verzaakt aan de plicht om het kind daartegen te beschermen.
Het is toch maar voor een experiment, gaat u misschien zeggen. Het catch-all artikel 36 maakt komaf met deze redenatie:
"De Staten die partij zijn, beschermen het kind tegen alle vormen van exploitatie die schadelijk zijn voor enig aspect van het welzijn van het kind."Een kind mag helemaal niet gebruikt worden voor een experiment, dat is exploitatie. Zeker is dit het geval als het duidelijk schadelijk is voor het kind. Kinderen zijn geen proefdieren! Dat de ouders toestemming hebben gegeven doet niet ter zake. Ik zou een straffe vergelijking maken: het is als het uitlenen van een kind aan een pedofiel door de ouders. Ouders moeten ten allen tijde het kind beschermen tegen schade. Zij zijn verantwoordelijk en moeten dan ook rekeningschap brengen. Bij de Terzake-uitzending waren van alle actiegroepen die de zogenaamde mensenrechtenschendingen van Bart De Wever aankaarten. Waar zijn ze nu?
De sociaal psychologen in Knack vrezen dat de kinderen gebrandmerkt voor hun leven zijn. Het is niet leuk om op openbare tv het slechtste in jezelf naar boven zien komen. Onnodig culpabiliserend.
Kaakslagallochtoon-van-beroep Youssef Kobo kon het niet laten om te reageren op Twitter op de reacties van de Vlamingen. Zijn redenatie in een notendop: nu voelen blanke kinderen eens om gediscrimineerd te worden. Wablief meneer Kobo? In een beschaafde samenleving als in Vlaanderen zijn we de middeleeuwse oog-om-oog-tand-om-tand redenatie gepasseerd. Ik lees hier een verbitterde, rancuneuze man en ik heb oprecht medelijden met Youssef Kobo dat hij dit toewenst aan onschuldige kinderen. Ik hoop dat hij hulp zoekt.
Nochtans heeft Kobo gelijk. Dit experiment is niets meer dan een ervaringsgebaseerde correctie van gedrag. Door letterlijk de kinderen te laten voelen wat racisme is hoopt men dit gedrag af te leren. Dan vraag ik mij af, heiligt het doel alle middelen? Moeten we Vlaamse kinderen leren solidair zijn met Afrika door ze een week te laten verhongeren? Nee toch! In een beschaafd land verschaffen we informatie en contactmomenten om kinderen zich in gedachten in de plaats van de gediscrimineerde te stellen. We hebben van de apen de mogelijkheid gekregen om in de plek van anderen te plaatsen, laten we dit evolutionair vernuft dan ook gebruiken!
Over het laten verhongeren van kinderen; toen ik deze straffe boutade maakte op Twitter, reageerde men gepikeerd. Het was een kromme vergelijking. Er was toch fysiek niets gebeurd? De impact van geestelijk geweld wordt hier serieus onderschat. Het experiment gaat uit van een shocktherapie, een trauma. Bij sommige kinderen is het dieper ingehakt dan gedacht. Presentator Tim Verheyden drukte op het hart dat de kinderen geen trauma's aan gaan overhouden. Dit is gevolgd door de "geruststelling" dat er zorgleerkrachten aanwezig waren around-the-clock en dat er nu zelfs gesprekken aan de gang zijn om alles te plaatsen. Ik vreesde dit al, sommige kinderen ervoeren dit niet meer als een spelletje maar realiteit. Dat kind gaat dit nooit meer vergeten, het is een litteken voor het leven. Zijn de antiracisten nu blij?
Ideologie
De Koppen-reportage is een klassevoorbeeld van hoever de linkse ideologie is doorgeslagen. Deze reportage was niet meer en niet minder dan een propagandafilmpje. Halve leugens en hele onwaarheden passeerden de revue.
Wat mij schokte zijn de middelen die men gebruikte. Racisme is enorm erg en moet uit onze samenleving verbannen worden, maar moet dit ten koste van kinderen? Heeft links totaal geen gewetenbesef? De brutaliteit hoe men op de kinderen inhakte doet mij denken aan het kneden van de Sovjetmens door Stalin. Racisme rechtvaardigt geen gewelddadige heropvoeding door middel van trauma's en dwang.
Ik heb nog nooit zo'n praktijkvoorbeeld gezien van het ideaal "constructivisme", zijnde alles is een sociale constructie dat veranderd kan worden. Wouter Van Bellingen geeft dit nog eens expliciet aan: "Als discriminatie op één dag aangewakkerd kan worden, dan kan het ook op één dag worden afgeleerd.". Gedrag, zeker zoiets diep ingebakken als racisme, kan niet op één dag worden afgeleerd noch is een simpel sociaal construct. Zoiets diep-biologisch wordt stapsgewijs veranderd, en zeker niet door schoktherapie. Racistisch gedrag kan niet door pijn maar door inzicht en normbesef gecontroleerd worden. Echt uitgebannen zal het nooit worden.
Bij links hoopt men dat deze praktijk gemeengoed wordt. Ik hoop van niet. Niet alleen zou het illegaal zijn, het zou ook de meest extreme vorm van etaitisme/paternalisme zijn die een westerse democratie ooit heeft voorgebracht. Het blijft wishful thinking, maar dit geeft een nare nasmaak. Hoe dictatorialer kan men nog worden?
Zulke gestoorde reportages kunnen alleen uit racisme-geobsedeerde geesten ontspringen. Het is ronduit ziekelijk, crimineel ziekelijk.
Conclusie
De Koppen-reportage is moreel verwerpelijk, de makers hebben een duidelijke grens overschreden. Dit is een aanfluiting van de journalistieke deontologie. Het is wetenschappelijk onverantwoord en onnodig kwetsend. Wie dat ook zo durft te zeggen wordt door racismeslachtoffers als Yousef Kobo het zwijgen opgelegd met drogredenen. Dit is een beschaafd land onwaardig.
Het ergste van al is de ware heksenjacht die op de Vlaming wordt ontketend. Weeral wordt de Vlaming geschoffeerd als superracist en holbewoner. Wie is hier eigenlijk het echte slachtoffer? In de eerste plaats de kinderen, die een onmenselijke behandeling kregen. In de tweede plaatst de gedisrimineerde, want zulke reportages werken averechts. In de derde plaats de leraar, en dan bedoel ik niet de collaborerende leraren, maar meester en juf Modaal. Of zoals ik in een tweet las: "Een gemonteerde film met acterende kinderen kan op één avond veel kapotmaken van wat onze leerkrachten in het echt reeds bereikten."
Reacties