Op 3 april is het 25 jaar abortuswetgeving en dit is een uitgelezen moment om deze te evalueren. Evaluatie is wel degelijk nodig. Omdat het onderwerp sterk ethisch geladen is, ga ik het ook van een ethisch standpunt bekijken.
20 weken?
Het interview met Bart De Wever en zijn (voor links) provocerende uitspraken, overschaduwen dat ander feit. De voorzitster van de Unie van Abortuscentra (Luna) stelde scherp dat België een exportland is voor radeloze toekomstige moeders-die-geen-moeders-willen-zijn. De huidige wetgeving verbiedt abortus na 12 weken, terwijl in Nederland dit tot 24 weken kan. De voorzitster is van mening dat abortus tot 20 weken moet kunnen.
Abortus is altijd controversieel geweest, met op het hoogtepunt de gewetenproblemen van Boudewijn. Vooral in katholieke middens wordt abortus als moord aanzien. Hun voornaamste argument is gebaseerd op respect voor het leven en het natuurrecht.
Recht op leven
Op zich is niets mis met respect voor het leven, de meeste mensen hebben respect voor levende objecten (mens en dier). De definitie van leven is het onduidelijke deel. Wanneer "leeft" iets? Leeft iets als het beweegt? Nee, want planten zijn ook leven. Leeft iets als het voelt? Nee, want planten voelen ook niet.
Het natuurrecht is een ander aspect, in dit geval dat elke mens het recht op leven heeft. In de plichtethiek leeft dit ook sterk, elke mens heeft recht op leven. Het ambigue is hier dan ook de definitie van mens. Is een embryo een mens ja of nee? Vanuit een biologisch standpunt, ja. Of is het vanaf de foetale fase dat men van een mens kan spreken?
Persoonlijkheid
Voor sommigen is men mens wanneer men een persoonlijkheid heeft. Om van een persoonlijkheid te spreken zou de foetus aan een reeks criteria moeten voldoen (volgens Mary Anne Warren):
Pijn hebben is een ernstig aspect, als men dan een foetus gaat "vermoorden", dan moet dit op een humane, pijnloze manier gebeuren. Een quote van Jeremy Bentham vind ik in dit aspect treffend. Ook al is deze gemaakt in de context van dierenwelzijn, is deze ook toepasbaar op foetussen:
Een alternatief criterium is het zogenaamde "hersengeboorte", de tegenhanger van hersendood. Een mens dat hersenengolven vertoont, is een persoon. De hersenstam vertoont hersenactiviteit na 6-8 weken, terwijl de cerebrale cortex (het gedeelte waar de hogere functies plaatsvinden) hersenactiviteit vertoont na 22-24 weken.
Autonomie
Een andere zijde (en diegene die prevaleert in huidige context) is de autonomie van de moeder en het recht op zelf te kunnen beslissen over haar lichaam. Gekoppeld met dat is het gevolgenethiek dat stelt dat abortus ethisch verantwoord is als dit minder nadelige gevolgen heeft (bv. bij verkrachting, of wanneer men nog niet mentaal/financieel klaar is voor het ouderschap).
De voorgaande redenering specificeert geen exact moment. Bij wijze van spreken kan men een week voor de geboorte kiezen voor abortus als de moeder zelf beslist dat ze geen geboorte wilt ondergaan of dat de mentale/financiële status zo is gewijzigd dat dit nadelig is voor de baby.
Deze twee visies (recht op leven en recht op autonomie) zijn in constant conflict en verklaren de heisa rondt abortus.
Strafwetboek en stigma
Een aspect van de abortuswetgeving is het strafwetboek. Raar maar waar, abortus is strafbaar per definitie, buiten een paar uitzonderingen. De wet zelf specificeert deze uitzondering maar vaag (een "noodsituatie"). In realiteit wordt bijna elke reden goedgekeurd. Als men dan toch elke reden aanneemt om abortus te doen, dan kan men evengoed deze uit de strafwet halen (zolang het binnen de wettelijke termijn is, met uitzondering van ernstige medische redenen). Dat zou niet al te moeilijk moeten zijn voor de heren en mevrouwen politici.
Blijkbaar is het maatschappelijk stigma van abortus nog groot. Ik vond dit opmerkelijk anno 2015. Evenwel werd door Terzake geen bronnen geciteerd, wat dan ook maakt dat deze uitspraak geen onderbouwing heeft. Het lijkt mij hier een geval van stigmatisering van de Vlaming als oerconservatief door de rode VRT, eerder dan een waarheidsgetrouwe observatie.
Conclusie
Abortus blijft een heikel punt en verdient een maatschappelijk debat. Evenwel zou elk ethisch standpunt gerespecteerd moeten worden. Naar mijn observatie wordt het recht van autonomie van de moeder hoger gezet dan het recht op leven. Dat laatste wordt steevast gestigmatiseerd als iets conservatief of katholiek. Ethische standpunten zijn evenwaardig aan elkaar en het beste is dan ook het streven van een compromis. Respect voor andermans standpunten blijft problematisch.
Als uitsmijter wil ik deze prikkelende gedachte delen: wat is de rol van de vader? Steevast wordt zijn rol in dit debat geminimaliseerd of wordt zelfs zijn mening niet gevraagd. De abortuswet stelt zelfs dat enkel de moeder beslist en dat zij haar beslissing niet hoeft mee te delen aan iemand. Raar maar waar, het is een kwestie van hoffelijkheid als een aanstaande moeder meedeelt dat ze abortus gaat plegen, en dat ze haar partner daarover consulteert. Vice versa, als de vader mentaal niet klaar is, dan is dit voor de wetgever irrelevant want enkel de mentale status van de moeder telt. Deze duidelijk structurele vorm van seksisme anno 2015 is voor mij eveneens onaanvaardbaar. Het zou dan ook sieren als men naar gelijkwaardigheid streeft en de vader medezeggenschap geeft op, wat genetisch gezien, de helft van hem is. Of is dit niet politiek correct?
20 weken?
Het interview met Bart De Wever en zijn (voor links) provocerende uitspraken, overschaduwen dat ander feit. De voorzitster van de Unie van Abortuscentra (Luna) stelde scherp dat België een exportland is voor radeloze toekomstige moeders-die-geen-moeders-willen-zijn. De huidige wetgeving verbiedt abortus na 12 weken, terwijl in Nederland dit tot 24 weken kan. De voorzitster is van mening dat abortus tot 20 weken moet kunnen.
Abortus is altijd controversieel geweest, met op het hoogtepunt de gewetenproblemen van Boudewijn. Vooral in katholieke middens wordt abortus als moord aanzien. Hun voornaamste argument is gebaseerd op respect voor het leven en het natuurrecht.
Recht op leven
Op zich is niets mis met respect voor het leven, de meeste mensen hebben respect voor levende objecten (mens en dier). De definitie van leven is het onduidelijke deel. Wanneer "leeft" iets? Leeft iets als het beweegt? Nee, want planten zijn ook leven. Leeft iets als het voelt? Nee, want planten voelen ook niet.
Het natuurrecht is een ander aspect, in dit geval dat elke mens het recht op leven heeft. In de plichtethiek leeft dit ook sterk, elke mens heeft recht op leven. Het ambigue is hier dan ook de definitie van mens. Is een embryo een mens ja of nee? Vanuit een biologisch standpunt, ja. Of is het vanaf de foetale fase dat men van een mens kan spreken?
Persoonlijkheid
Voor sommigen is men mens wanneer men een persoonlijkheid heeft. Om van een persoonlijkheid te spreken zou de foetus aan een reeks criteria moeten voldoen (volgens Mary Anne Warren):
- het hebben van bewustzijn en de mogelijkheid tot het ervaren van pijn
- het kunnen redeneren
- het kunnen bewegen uit eigen keuze
- het kunnen communiceren
- het hebben van zelfbewustzijn
Pijn hebben is een ernstig aspect, als men dan een foetus gaat "vermoorden", dan moet dit op een humane, pijnloze manier gebeuren. Een quote van Jeremy Bentham vind ik in dit aspect treffend. Ook al is deze gemaakt in de context van dierenwelzijn, is deze ook toepasbaar op foetussen:
"The question is not Can they reason?, nor Can they talk?, but Can they suffer?"Men is niet zeker wanneer een foetus exact pijn voelt. De ene wetenschapper stelt na 24 weken, de andere na 30 weken. Sommige stellen zelfs dat de foetus door natuurlijke anesthesie tot voor de geboorte in slaap is.
Een alternatief criterium is het zogenaamde "hersengeboorte", de tegenhanger van hersendood. Een mens dat hersenengolven vertoont, is een persoon. De hersenstam vertoont hersenactiviteit na 6-8 weken, terwijl de cerebrale cortex (het gedeelte waar de hogere functies plaatsvinden) hersenactiviteit vertoont na 22-24 weken.
Autonomie
Een andere zijde (en diegene die prevaleert in huidige context) is de autonomie van de moeder en het recht op zelf te kunnen beslissen over haar lichaam. Gekoppeld met dat is het gevolgenethiek dat stelt dat abortus ethisch verantwoord is als dit minder nadelige gevolgen heeft (bv. bij verkrachting, of wanneer men nog niet mentaal/financieel klaar is voor het ouderschap).
De voorgaande redenering specificeert geen exact moment. Bij wijze van spreken kan men een week voor de geboorte kiezen voor abortus als de moeder zelf beslist dat ze geen geboorte wilt ondergaan of dat de mentale/financiële status zo is gewijzigd dat dit nadelig is voor de baby.
Deze twee visies (recht op leven en recht op autonomie) zijn in constant conflict en verklaren de heisa rondt abortus.
Strafwetboek en stigma
Een aspect van de abortuswetgeving is het strafwetboek. Raar maar waar, abortus is strafbaar per definitie, buiten een paar uitzonderingen. De wet zelf specificeert deze uitzondering maar vaag (een "noodsituatie"). In realiteit wordt bijna elke reden goedgekeurd. Als men dan toch elke reden aanneemt om abortus te doen, dan kan men evengoed deze uit de strafwet halen (zolang het binnen de wettelijke termijn is, met uitzondering van ernstige medische redenen). Dat zou niet al te moeilijk moeten zijn voor de heren en mevrouwen politici.
Blijkbaar is het maatschappelijk stigma van abortus nog groot. Ik vond dit opmerkelijk anno 2015. Evenwel werd door Terzake geen bronnen geciteerd, wat dan ook maakt dat deze uitspraak geen onderbouwing heeft. Het lijkt mij hier een geval van stigmatisering van de Vlaming als oerconservatief door de rode VRT, eerder dan een waarheidsgetrouwe observatie.
Conclusie
Abortus blijft een heikel punt en verdient een maatschappelijk debat. Evenwel zou elk ethisch standpunt gerespecteerd moeten worden. Naar mijn observatie wordt het recht van autonomie van de moeder hoger gezet dan het recht op leven. Dat laatste wordt steevast gestigmatiseerd als iets conservatief of katholiek. Ethische standpunten zijn evenwaardig aan elkaar en het beste is dan ook het streven van een compromis. Respect voor andermans standpunten blijft problematisch.
Als uitsmijter wil ik deze prikkelende gedachte delen: wat is de rol van de vader? Steevast wordt zijn rol in dit debat geminimaliseerd of wordt zelfs zijn mening niet gevraagd. De abortuswet stelt zelfs dat enkel de moeder beslist en dat zij haar beslissing niet hoeft mee te delen aan iemand. Raar maar waar, het is een kwestie van hoffelijkheid als een aanstaande moeder meedeelt dat ze abortus gaat plegen, en dat ze haar partner daarover consulteert. Vice versa, als de vader mentaal niet klaar is, dan is dit voor de wetgever irrelevant want enkel de mentale status van de moeder telt. Deze duidelijk structurele vorm van seksisme anno 2015 is voor mij eveneens onaanvaardbaar. Het zou dan ook sieren als men naar gelijkwaardigheid streeft en de vader medezeggenschap geeft op, wat genetisch gezien, de helft van hem is. Of is dit niet politiek correct?
Reacties