Stephen Fry did it again: in een komische stijl de illusie van God doorprikken. Met deze video plaatste hij atheïsme weer op de agenda. Een andere wereldberoemde atheïst is Richard Dawkins. Dawkins was nog niet zo lang geleden in Antwerpen om over wetenschap, rede en natuurlijk religie te praten. Van alle atheïsten is Dawkins een zeer offensieve met meerdere boeken erover. Toch een paar kritische bemerkingen...
Harteloos
Dat de manier en stijl van de Stephen Fry's boodschap lachwekkend is, dat gaat niemand ontkennen. Maar de boodschap zelf kan mij alleen een geeuw ontlokken. Dit is niets nieuws, atheïsten hebben dit al duizend keer gezegd. Het is al even afgezaagd wanneer links stelt dat we in een multiculturele, superdiverse maatschappij leven.
Waarschijnlijk voelen vele gelovigen zich aangesproken want ze worden publiekelijk belachelijk gemaakt. Men zou toch beter moeten weten, atheïsten zullen altijd geloof bekritiseren. Deze kwestie wordt te zwart-wit bekeken. Alsof een groot deel van de Westen nog in God geloven. Christendom is op sterven na dood. Of toch, de vorm die atheïsten in hun gedachten hebben. De moderne gelovige is flexibeler.
Er zijn een heel pak gelovigen die niet zozeer in een god geloven, wel in "iets", iets dat ze niet zo goed kunnen beschrijven maar dat wel bovennatuurlijk is. De meesten geloven niet zozeer in een hemel of hel, maar in een hiernamaals waar iedereen zijn geliefden terugziet.
Voor atheïsten zijn die gelovigen even achterlijk als orthodoxe gelovigen. Atheïsten zijn extreem existentieel nihilistisch; het leven heeft geen doel en wanneer wij sterven zijn wij voer voor de wormen. Dit rabiaat nihilisme is al even achterlijk als fundamentalisme want het is zonder gevoel.
Stel: een ouderpaar zit aan het sterfbed van hun kind. Het kind zit in een terminaal stadium van kanker. Het kind sterft. Drie priesters staan rond het bed: één is een getuige van Jehovah, één een progressieve priester en de andere een radicale atheïst.
Harteloos
Dat de manier en stijl van de Stephen Fry's boodschap lachwekkend is, dat gaat niemand ontkennen. Maar de boodschap zelf kan mij alleen een geeuw ontlokken. Dit is niets nieuws, atheïsten hebben dit al duizend keer gezegd. Het is al even afgezaagd wanneer links stelt dat we in een multiculturele, superdiverse maatschappij leven.
Waarschijnlijk voelen vele gelovigen zich aangesproken want ze worden publiekelijk belachelijk gemaakt. Men zou toch beter moeten weten, atheïsten zullen altijd geloof bekritiseren. Deze kwestie wordt te zwart-wit bekeken. Alsof een groot deel van de Westen nog in God geloven. Christendom is op sterven na dood. Of toch, de vorm die atheïsten in hun gedachten hebben. De moderne gelovige is flexibeler.
Er zijn een heel pak gelovigen die niet zozeer in een god geloven, wel in "iets", iets dat ze niet zo goed kunnen beschrijven maar dat wel bovennatuurlijk is. De meesten geloven niet zozeer in een hemel of hel, maar in een hiernamaals waar iedereen zijn geliefden terugziet.
Voor atheïsten zijn die gelovigen even achterlijk als orthodoxe gelovigen. Atheïsten zijn extreem existentieel nihilistisch; het leven heeft geen doel en wanneer wij sterven zijn wij voer voor de wormen. Dit rabiaat nihilisme is al even achterlijk als fundamentalisme want het is zonder gevoel.
Stel: een ouderpaar zit aan het sterfbed van hun kind. Het kind zit in een terminaal stadium van kanker. Het kind sterft. Drie priesters staan rond het bed: één is een getuige van Jehovah, één een progressieve priester en de andere een radicale atheïst.
- De getuige van Jehovah zegt: "Uw kind leidde een zondig leven, het is de straf van God, uw kind gaat naar de hel!". Als ik in de schoenen van de ouders stond, ik zou die man een oplawaai verkopen en buiten stampen.
- De radicale atheïst zegt: "Uw kind heeft gewoon brute pech gehad. Dit is het leven zoals het is. Een troost: de regenwormen kunnen uw kind omzetten naar humus." Die man zou ook naar buiten vliegen met een blauw oog.
- De progressieve priester: "Ik weet niet waarom uw kind is gestorven, de wegen van de Heer zijn soms onbegrijpbaar. Als dit helpt: uw kind zal uw ouders, die zijn ouders en al uw voorvaderen weerzien en u zult uw kind weerzien wanneer uw tijd gekomen is." De ouders zijn meer geruster en met die gedachte kunnen hun verlies verwerken.
Dat is mijn grootste kritiek tegenover atheïsme pur sang: de gevoelloosheid, de leegte, de hartloosheid. Atheïsten maken een sport van om mensen hun hoop te ontnemen. Ze willen op een niet-tactvolle wijze de wereld verbeteren naar hun beeld. Er zou een meer gelaten beeld gehanteerd moeten worden: zijn en laten zijn. Als andere mensen nu in een god geloven, respecteer dat dan ook. Probeer niet krampachtig te overtuigen dat ze fout zijn.
Meer zelfs, ik zou durven stellen dat je faalt als wetenschapper als je levensdoel is om mensen te overtuigen atheïstisch te worden. Militante atheïsten als Richard Dawkins zijn in hetzelfde bedje ziek als de jihadisten van IS. Godsdienstvrijheid is een deugd, een mensenrecht. Enkel extremisten willen mensenrechten omverwerpen.
Personen of instituten?
Dit geldt een beetje voor alle religieuze kritiek: val de instituten aan en niet de personen. Als men dan toch personen wil aanvallen, val alleen extremisten aan. Het is bijzonder beledigend als men de persoonlijke tour opgaat.
Veel atheïsten doen zeer neerbuigend t.o.v. gelovigen: "Wat een raaskallende idioten zijn dat, hebben zij De Waarheid niet gehoord?" Newsflash: niet omdat men gelovig is dat men ook intellectueel minderwaardig is. In het beste geval kan de gelovige zich beroepen op één wetenschappelijk principe: afwezigheid van bewijs is niet bewijs van afwezigheid. Niet omdat men het bovennatuurlijke niet kan aantonen dat het niet bestaat. Menig fysicus geloofde in het Higgs-deeltje maar het duurde lang voordat het echt geobserveerd werd. Menig christen gelooft in bv. geesten en er is nog niet een manier gevonden om deze vast te leggen. Wilt dit zeggen dat geesten niet bestaan? Dat is een waarheid als een koe die veel atheïsten niet onder ogen willen komen.
Geloven op zich komt spijtig genoeg alleen in de media onder de vorm van IS. Dat deze wandaden gelinkt is met geloof staat buiten kijf. De islam roept hen op tot de jihad. Wilt dit zeggen dat alle moslims zo zijn? Natuurlijk niet. Er zitten een pak gematigden bij. Gelovigen (zekers christenen) hebben elk hun eigen interpretatie van de godsdienst. Sommige stukken laten ze bewust weg. Die zelfrelativering is een hoeksteen van een gezonde religiebeleving. Als atheïsten iets positiefs willen bijdragen, dan is het hameren op die zelfrelativering.
Helaas, atheïsten smijten iedereen op dezelfde hoop: "Oh u bent christen? Dan gelooft u zeker dat wij ontstonden uit Adam & Eva?". Er zullen een paar zijn die ja zeggen, en een paar zijn die nee zeggen. Men kan perfect kritiek geven over het onwezenlijk deel van het Adam & Eva verhaal, zolang men geen vooroordelen koestert tegenover gelovigen. Niet elke christen is een creationist.
Moraal
Atheïsten hekelen het moraliserend vingertje van vele religies, het strikt legalistisch interpreteren van oude geschriften en dito geboden & verboden. Bij de ene religie/gelovige is dit extremer dan andere, van anti-abortus tot kledingvoorschriften. Atheïsten verwerpen dit en determineren hun eigen moraal op basis van ethische filosofieën en humanistische principes. Sommige gaan zo ver dat moraal puur natuur zijn.
Er is op zich niets mis mee, moraal is onderhevig aan evolutie. Toch is hier wat nuancering gepast. Is inhoud niet belangrijker dan de wijze waarop? Als men ontrouw verwerpt, dan maakt het niet uit omdat men dit besluit na een gevolgenethische/plichtethische/deugdethische/zorgethische studie of omdat de Tien Geboden dit verwerpt. Het resultaat is enkel dat telt.
Sommige vormen van moraal zijn verwerpelijk (bv. executeren van homo's omdat deze als zondig worden beschouwd) en dan moeten atheïsten en gematigde gelovigen zij-aan-zij staan tegen deze misdaden. Er moet gehamerd worden aan de context van die tijd en nu, historisch relativisme is de enige manier om een gezonde religie te hebben.
Wat ik ook mis is een beetje moreel pluralisme. Als een conservatieve christen zich mengt in een debat (bv. abortus), dan wordt daar toch altijd lacherig overgedaan. Atheïsten voelen zich al te vaak moreel superieur en hebben geen respect voor de moraal van een ander of ridiculiseren die om er niet inhoudelijk op in te gaan. Zij verlagen zich tot het niveau van de Kerk, met hetzelfde moraliserend vingertje.
Conclusie
Harteloos, ad hominem, moraliserend superieur, het is niet fraai. Al bij al zijn het maar een kleine minderheid van atheïsten die zo zijn. Ik vind zelf dat zij zich geen atheïsten mogen noemen, maar antitheïsten. Het is een dunne lijn tussen die twee. De toon die men hanteert, bepaalt de lijn. Is deze agressief, propaganderend overtuigend en veroverend, dan is men antitheïstisch. Richard Dawkins en consorten lijken mij koorddansers die deze lijn opzoeken (al dan niet bewust om te provoceren) en proberen te verleggen. Dit lijkt mij iets om in het oog te houden.
Meer zelfs, ik zou durven stellen dat je faalt als wetenschapper als je levensdoel is om mensen te overtuigen atheïstisch te worden. Militante atheïsten als Richard Dawkins zijn in hetzelfde bedje ziek als de jihadisten van IS. Godsdienstvrijheid is een deugd, een mensenrecht. Enkel extremisten willen mensenrechten omverwerpen.
Personen of instituten?
Dit geldt een beetje voor alle religieuze kritiek: val de instituten aan en niet de personen. Als men dan toch personen wil aanvallen, val alleen extremisten aan. Het is bijzonder beledigend als men de persoonlijke tour opgaat.
Veel atheïsten doen zeer neerbuigend t.o.v. gelovigen: "Wat een raaskallende idioten zijn dat, hebben zij De Waarheid niet gehoord?" Newsflash: niet omdat men gelovig is dat men ook intellectueel minderwaardig is. In het beste geval kan de gelovige zich beroepen op één wetenschappelijk principe: afwezigheid van bewijs is niet bewijs van afwezigheid. Niet omdat men het bovennatuurlijke niet kan aantonen dat het niet bestaat. Menig fysicus geloofde in het Higgs-deeltje maar het duurde lang voordat het echt geobserveerd werd. Menig christen gelooft in bv. geesten en er is nog niet een manier gevonden om deze vast te leggen. Wilt dit zeggen dat geesten niet bestaan? Dat is een waarheid als een koe die veel atheïsten niet onder ogen willen komen.
Geloven op zich komt spijtig genoeg alleen in de media onder de vorm van IS. Dat deze wandaden gelinkt is met geloof staat buiten kijf. De islam roept hen op tot de jihad. Wilt dit zeggen dat alle moslims zo zijn? Natuurlijk niet. Er zitten een pak gematigden bij. Gelovigen (zekers christenen) hebben elk hun eigen interpretatie van de godsdienst. Sommige stukken laten ze bewust weg. Die zelfrelativering is een hoeksteen van een gezonde religiebeleving. Als atheïsten iets positiefs willen bijdragen, dan is het hameren op die zelfrelativering.
Helaas, atheïsten smijten iedereen op dezelfde hoop: "Oh u bent christen? Dan gelooft u zeker dat wij ontstonden uit Adam & Eva?". Er zullen een paar zijn die ja zeggen, en een paar zijn die nee zeggen. Men kan perfect kritiek geven over het onwezenlijk deel van het Adam & Eva verhaal, zolang men geen vooroordelen koestert tegenover gelovigen. Niet elke christen is een creationist.
Moraal
Atheïsten hekelen het moraliserend vingertje van vele religies, het strikt legalistisch interpreteren van oude geschriften en dito geboden & verboden. Bij de ene religie/gelovige is dit extremer dan andere, van anti-abortus tot kledingvoorschriften. Atheïsten verwerpen dit en determineren hun eigen moraal op basis van ethische filosofieën en humanistische principes. Sommige gaan zo ver dat moraal puur natuur zijn.
Er is op zich niets mis mee, moraal is onderhevig aan evolutie. Toch is hier wat nuancering gepast. Is inhoud niet belangrijker dan de wijze waarop? Als men ontrouw verwerpt, dan maakt het niet uit omdat men dit besluit na een gevolgenethische/plichtethische/deugdethische/zorgethische studie of omdat de Tien Geboden dit verwerpt. Het resultaat is enkel dat telt.
Sommige vormen van moraal zijn verwerpelijk (bv. executeren van homo's omdat deze als zondig worden beschouwd) en dan moeten atheïsten en gematigde gelovigen zij-aan-zij staan tegen deze misdaden. Er moet gehamerd worden aan de context van die tijd en nu, historisch relativisme is de enige manier om een gezonde religie te hebben.
Wat ik ook mis is een beetje moreel pluralisme. Als een conservatieve christen zich mengt in een debat (bv. abortus), dan wordt daar toch altijd lacherig overgedaan. Atheïsten voelen zich al te vaak moreel superieur en hebben geen respect voor de moraal van een ander of ridiculiseren die om er niet inhoudelijk op in te gaan. Zij verlagen zich tot het niveau van de Kerk, met hetzelfde moraliserend vingertje.
Conclusie
Harteloos, ad hominem, moraliserend superieur, het is niet fraai. Al bij al zijn het maar een kleine minderheid van atheïsten die zo zijn. Ik vind zelf dat zij zich geen atheïsten mogen noemen, maar antitheïsten. Het is een dunne lijn tussen die twee. De toon die men hanteert, bepaalt de lijn. Is deze agressief, propaganderend overtuigend en veroverend, dan is men antitheïstisch. Richard Dawkins en consorten lijken mij koorddansers die deze lijn opzoeken (al dan niet bewust om te provoceren) en proberen te verleggen. Dit lijkt mij iets om in het oog te houden.
Reacties